علي كريمي و مهدي مهدوي‌كيا از حضور در تيم‌ملي فوتبال كشورمان كناره‌گيري كردند و فوتبال ايران، حالا دوره‌اي تازه را بدون آنها شروع مي‌كند.
امروز قصد داريم روز آخر 30 ستاره تابناك فوتبال ايران را با هم مرور كنيم. اينكه نام اين 30 فوق ستاره را مطرح مي‌كنيم از آن جهت نيست كه ارزيابي فني كارشناسان رسمي، نام اين سه نفر را از گردونه خارج ساخته و به ما داده‌اند، بلكه انتخاب اين سه نفر اولا به خاطر شهرت بيشتر اين مردان بوده و ثانيا، انتخاب روزنامه گل آنها را از گردونه خارج ساخته و سرانجام اينكه سوژه انتخاب اين 30 نفر قابل لمس‌تر بوده است.
پرويز دهداري؛ مصدوم در راه المپيك
زنده‌ياد پرويز دهداري در مسابقات مقدماتي المپيك 1964 توكيو، در سال 1342، به علت مصدوميت از تيم‌ملي فوتبال كناره‌گيري و جايش را به جوان‌ترهايي مثل بهزادي، شيرزادگان و جلال طالبي سپرد. دهداري در هنگام خداحافظي از تيم‌ملي فوتبال 30 سال داشت. او تا سال 46 در رده باشگاهي فوتبال را ادامه داد. دهداري بزرگ در پست سنتر فوروارد براي تيم‌ملي فوتبال بازي مي‌كرد.

پرويز كوزه‌كناني؛ خداحافظي با گل
نسل تازه فوتبال در دهه 40 را حسين فكري به عنوان سرمربي هدايت مي‌كرد. كوزه‌كناني، مهاجم تحصيلكرده تاجي‌ها از آمريكا برگشته و به عنوان كاپيتان در خدمت تيم‌ملي فوتبال كشورمان بود. در خرداد سال 1341، كوزه‌كناني 32 ساله، برابر تيم‌ملي عراق در دو ديدار دوستانه متوالي دو گل به ثمر رساند. بعد از به ثمر رساندن اين دو گل متوالي در دو ديدار متوالي بود كه كوزه‌كناني بزرگ كفش‌ها را آويخت.

دكتر مسعود برومند؛ وداع سياه
هنوز بعد از 51 سال كه از خداحافظي او از فوتبال ملي گذشته خيلي‌ها او را بهترين مهاجم تاريخ فوتبال ايران مي‌دانند. برومند، سال 1337، بعد از شكست تلخ چهار بر صفر تيم‌ملي از اسراييل غاصب در بازي‌هاي آسيايي 1958 توكيو، از تيم‌ملي خداحافظي كرد. در سال 1329 وقتي برومند تنها 23 سال داشت كاپيتان تيم‌ملي شد و در سال 37 در حالي كه 31 ساله بود، از تيم‌ملي كنار رفت و جاي خود را به جوان‌ترها داد.

همايون بهزادي؛ خاطره تلخ‌ تاجي‌ها
همايون بهزادي بعد از يك دوره افت در سال‌هاي 49 و 50، در سال مورد اشاره دوباره اوج گرفت. او كه سال‌هاي بسياري از دهه 40 را با عنوان شامخ سرطلايي و بهترين سر زن ايران سپري كرده و ستاره جام ملت‌هاي 1968 بود، در سال 50 و 51 براي تيم ملي بازي كرد. با تيم ملي قهرمان جام‌ملت‌هاي 1972 شد و به المپيك مونيخ صعود كرد اما بعد از آمدن رنجبر و سپس محمود بياتي، دو مرد تاجي (رقيب ديرين شاهين و پرسپوليس) همايون در سال 51، در حالي كه 31 ساله بود از تيم‌ملي كنار رفت.

عزيز اصلي؛ مغضوب محمدرضا
خودش اعتقاد دارد كه مورد غضب محمدرضا پهلوي قرار گرفته و در سال 1347 در اوج قدرت از تيم‌ملي فوتبال كنار رفته است. آخرين بازي ملي اصلي در روز 29 ارديبهشت سال 1347 زماني بود كه 31 سال داشت و برابر اسراييل غاصب قدرتمندانه بازي مي‌كرد. اصلي – دروازه‌بان شايسته تيم‌ملي - ديگر هيچگاه به تيم‌ملي برنگشت و تا سال 50 تنها در رده باشگاهي بازي كرد.

جعفر كاشاني؛ در اوج قدرت
در شهريور سال 1353، جعفر كاشاني، در ديدار فينال بازي‌هاي آسيايي 1974 تهران با فوتبال ملي در 30 سالگي خداحافظي كرد. جالب اينكه او، شش ماه بعد رسما از فوتبال باشگاهي هم خداحافظي كرد تا فوتبال را در اوج قدرت كنار گذاشته باشد. كاشاني سپس به وزارت امور خارجه رفت و از كارمندان عاليرتبه وزارت امور خارجه در كشورهايي مثل انگليس، آلمان و امارات متحده عربي شد و امروز مشاور ورزش شهرداري است.

حسن حبيبي؛ تلخي بعد از شيريني
شخصيت بسيار قوي و محكمي داشت، همه بزرگترها هم حتي به او «حسن آقا» مي‌گفتند. كاپيتان تيم‌ملي بود كه براي اولين بار قهرمان مسابقات فوتبال جام ملت‌هاي 1968 آسيا شديم. حسن‌ آقا حضور در تيم ملي فوتبال را ادامه داد و در سال 1970 در بازي‌هاي آسيايي بانكوك هم حاضر بود. حسن آقا در آذر ماه سال 1349 در حالي كه 31 ساله بود، آخرين بازي خود را براي تيم‌ملي فوتبال برابر كره‌جنوبي انجام داد و سپس بازنشسته شد.

حسينعلي كلاني؛
حسين روس با استيل انگليسي
به خاطر فنوتيپ خاص چهره‌اش به حسين روس مشهور بود اما سبك فوتبالش شباهت بسيار به انگليسي‌ها داشت و البته ساليان بسيار در انگليس درس خوانده بود. كلاني، مهاجم سريع و تيز چنگ فوتبال كه در سال 1351، آقاي گل جام ملت‌هاي آسيا شد، سال 1352 و در مسابقات مقدماتي جام‌جهاني 1974 آلمان در حالي كه 29 ساله بود، آخرين بازي‌هايش را براي تيم ملي انجام داد و سپس بازنشسته شد.

علي جباري؛ سلطان آبي‌ها
به همان نسبت كه پرسپوليسي‌ها علي پروين را سلطان فوتبال مي‌شناختند، آبي‌ها هم علي جباري را به عنوان سلطان مي‌شناختند. جباري، هافبك بسيار خوب و قدرتمندي بود. قديمي‌ها خاطره سه گلي را كه سال 51 در خاك تايلند به ميزبان زد را از ياد نبرده‌اند. علي جباري در فينال بازي‌هاي آسيايي 1974 تهران آخرين بازي ملي خودش را انجام داد و بازنشسته شد. او در زمان خداحافظي غيررسمي از تيم‌ملي فوتبال ايران تنها 28 سال داشت.

ابراهيم آشتياني؛ مرد سال 1972
تنها مدافع تاريخ فوتبال ايران است كه در سطح بهترين بازيكن سال آسيا مطرح شد. البته بعدها محمد پنجعلي هم در سطوحي نزديك به رتبه آشتياني مطرح شد. آشتياني كه در بازي‌هاي جام ملت‌هاي 1972 آسيا، حضور داشت،‌ مصاف‌هايي رويايي را در اين بازي‌ها ارايه داد و بهترين بازيكن اين تورنمنت شد و بعدها آشتياني بزرگ در روز 24 شهريور سال 1353 در حالي كه 29 ساله بود،‌ مثل جعفر كاشاني و علي جباري، كفش‌ها را آويزان كرد.

پرويز قليچ‌خاني؛
بازي خداحافظي VIP
فرق قليچ‌خاني با سايرين آن بود كه بازي خداحافظي او اختصاصي بود. تيم ملي فوتبال مجارستان با تركيب كامل در اسفند ماه سال 1355 به ايران آمد و با تيم ملي فوتبال كشورمان بازي كرد و ايران را دو بر صفر برد. در اين بازي پرويز قليچ‌خاني 31 ساله كه چهار سال تمام كاپيتان تيم ملي فوتبال كشورمان بود، از حضور در تيم ملي كناره‌گيري كرد.

محمد صادقي؛ ژنرال 3-3-4
آخرين بازيكن تاريخ فوتبال كه در سيستم 3-3-4 مي‌توانست در سنتر هافبك به تنهايي وظايف دفاعي و تهاجمي را انجام دهد. صادقي از سال 50 تا 57 در تيم‌ملي و يكي از پنج مرد اول تاريخ فوتبال ايران بود كه از مرز 50 بازي ملي گذشت. شباهت‌هاي فني بسياري در عملكرد مرداني مثل قليچ‌خاني، محمد صادقي، سيروس قايقران، ضياء عربشاهي و كريم باقري وجود داشت. روزي كه محمد صادقي، با تيم ملي به پايان كارش رسيد، 21 خرداد 57 درجام جهاني برابر پرو بوده او در سن 27 سالگي بازنشسته شد.

علي پروين؛
بدرود در سنگاپور
علي پروين در اسفند ماه سال 58 به اصرار حسن حبيبي، سرمربي وقت تيم ملي به تركيب تيم ملي فوتبال برگشت و كاپيتان تيم ملي در راه صعود به المپيك 1980 مسكو بود. در روز 22 اسفند 58 و در جريان ديدار پيروزي بار تيم ملي برابر سنگاپور، علي پروين 33 ساله بازنشسته شد. تا آن زمان هيچ بازيكني در تيم ملي روز خداحافظي خود را در اين عرصه تا اين حد به تعويق نينداخته بود.

ناصر حجازي؛ نابود باشي فيصل
كسوت ملي ناصر حجازي را فيصل‌الدخيل به پايان رساند. روز شش مهرماه سال 1359 در مرحله نيمه نهايي جام ملت‌هاي 1980 كويت، تيم ملي ايران به كويت دو بر يك باخت. شايد اگر ايران، با گل فيصل الدخيل نمي‌باخت و حذف نمي‌شد، ناصر حجازي در 30 سالگي از فوتبال ملي كناره‌گيري نمي‌كرد. حجازي حتي در ديدار رده‌بندي هم حاضر نشد و جاي خود را به كريم بوستاني داد.

حسن روشن؛
جوانترين مرد روزهاي پاياني
حسن روشن در مهرماه سال 1359 در حاليكه 26 ساله بود، آخرين بازي ملي خود را انجام داد. در ديدار ايران و كويت، همان روزي كه از خداحافظي ناصر حجازي حرف زديم، روشن هم در ميدان بود و در دقيقه 70 ديدار جاي خود را به حسين فركي داد. او جوانترين مرد روزهاي پاياني تيم ملي فوتبال ايران بود. روشن قبل از آنكه به 30 سالگي برسد، كفش‌ها را آويزان كرد و براي هميشه چهارگوشه مستطيل سبز را بوسيد و رفت.

ايرج دانايي‌فرد؛
لرزه بر اندام مردان جزيره
فرزند علي دانايي‌فرد بزرگ، نابغه بازيكن‌سازي در ايران، ايرج دانايي‌فرد همان كسي بود كه در ديدار ايران و اسكاتلند در مسابقات فوتبال جام‌جهاني 1978 آرژانتين دروازه آلن راف را گشود و لرزه بر اندام مردان جزيره انداخت. دانايي‌فرد، در آخرين بازي ايران در جام ملت‌هاي 1980 آسيا كه مهرماه سال 1359 برگزار شد با عنوان كاپيتان تيم ملي به ميدان رفت و در 30 سالگي آخرين بازي‌ خود را براي تيم ملي انجام داد.

سيدمحمد پنجعلي؛
ركورد در روز آسماني
ايران و الجزاير در مهرماه سال 1370 جام بين قاره‌اي آسيا- آفريقا را برگزار كردند. بازي رفت در تهران، با پيروزي دو بر يك ايران در روزي تمام شد كه ايران فوق‌العاده بازي مي‌كرد. محمد پنجعلي در بين دو نيمه از بازي خداحافظي كرد. در اين روز،‌ ايران با كاپيتان 36 ساله‌اي وداع مي‌كرد كه هفت سال كاپيتان تيم ملي فوتبال كشورمان محسوب مي‌شد. او تا 39 سالگي همچنان در ميدان بود.

ناصر محمدخاني؛
همه كاره فوتبال
او در سال 1986، همزمان با محمد پنجعلي كه كاپيتان تيم منتخب آسيا بود در تيم مورد اشاره بازي كرد. ناصر محمدخاني دو پا، سرزن، كاشته زن، تكنيكي، سرعتي و گلزن، شايد بدون هيچ تعارفي بهترين مهاجم بعد از انقلاب فوتبال باشد. ناصر در مهرماه سال 1370، در حاليكه 32 ساله بود، آخرين بازي خود را برابر تيم ملي فوتبال الجزاير در مسابقات جام بين قاره‌اي انجام داده و سپس بازنشسته شد.

حميد درخشان؛ تكنسين فوتبال
كارشناسان فوتبال در سال‌هاي 63 تا 65 او را بهترين بازيكن ايران معرفي مي‌كنند. درخشان كه امروز هم در 51 سالگي خوب و سرحال بازي مي‌كند، از مردان صاحبنام و خلاق فوتبال ايران محسوب مي‌شود كه تا سال 72، زماني كه 36 ساله بود، در تركيب تيم ملي فوتبال ايران حاضر شد و در تمام اين سال‌ها جزو بهترين‌ها محسوب مي‌شد. ديدار ايران و عربستان در آبان‌ سال 1372 كه با شكست 4-3 ايران توام شد آخرين بازي ملي درخشان بود.

مجيد نامجومطلق؛
حيف سال‌هاي از دست رفته
از سال 64 تا سال 72 بازي‌هاي زيادي را براي تيم ملي انجام داد اما به علت مصدوميت و فرا رسيدن دوره افت، مدت زيادي را از تيم ملي فوتبال به دور بود تا اينكه در سال 76 با نظر والدير ويرا به تيم ملي بازگشت و برابر تيم ملي ژاپن در آبان‌ سال 1376، زماني كه 31 ساله بود، آخرين بازي ملي خود را انجام داده و افسوس ساليان از دست رفته‌اش را در فوتبال خورد.

فرشاد پيوس؛
10 سال با حسرت بازي‌هاي اندك
فرشاد پيوس، در سال‌هاي 63 تا 73 در تركيب تيم ملي فوتبال، حضوري متناوب داشت. او در اين مدت در عرصه رقابت‌هاي باشگاهي بيش از 250 گل زد اما در ديدارهاي ملي تنها 38 بار به ميدان رفت و 22 گل زد تا حسرت بازي‌هاي اندك ملي را بخورد. فرشاد پيوس، در مهرماه 1373، در 33 سالگي آخرين بازي ملي خود را انجام داد و از حضور در رقابت‌هاي ملي، به صورت رسمي خداحافظي كرد.

احمدرضا عابدزاده؛
خداحافظي اجباري
بالاخره ليست سياه در كار بود يا خير؟ اين سوالي است كه هيچكس به صورت رسمي جوابي برايش نداشت. ليست سياه بعد از جام جهاني 1998 در تابستان سال 1377 شكل گرفت. عابدزاده كه در اين زمان 32 ساله بود آخرين بازي ملي خود را در تابستان سال 1377 برابر آلمان انجام داد. او در سال 1379 به تيم ملي برگشت اما مدت زيادي را در تركيب تيم ملي فوتبال حاضر نبود و اردوي تيم ملي را ترك كرد.

جواد زرينچه؛
جبر سرمربي
كاپيتان تيم ملي بعد از خداحافظي عابدزاده تا زمستان سال 78، زماني كه 33 ساله شده بود در خدمت تيم ملي فوتبال بود اما در اين زمان رفته‌رفته كفش‌ها را در عرصه ملي آويخت اما نه به ميل خود، بلكه بر اثر جبر سرمربي تيم ملي فوتبال - مردي كه او را به تيم ملي فرا مي‌خواند، پورحيدري بود و مردي كه او را از تيم ملي فوتبال حذف كرد، جلال طالبي بود!

مجتبي محرمي؛
پاي ديرك دروازه
مجتبي محرمي در 32 سالگي برابر تيم ملي كويت در جام ملت‌هاي 1996 آسيا، آخرين بازي ملي خودش را انجام داد. او در آخرين بازي كه در دي ماه سال 75 برابر كويت انجام شد، ضربه پنالتي را به پايه ديرك دروازه حريف كوبيد. مجتبي محرمي بعد از آن، سه سال در رده‌ باشگاهي بازي كرد.

حميد استيلي؛ گل قرن
زننده گل قرن جام جهاني 98 فرانسه در بازي‌هاي جام ملت‌هاي 2000 آسيا در پاييز سال 1379 در حالي كه 33 ساله بود، آخرين بازي خود را براي تيم ملي فوتبال كشورمان انجام داد و بعد از آن از تيم ملي كناره‌گيري كرد. استيلي، از سال 68 تا سال 79، 79 بازي رسمي را براي تيم ملي فوتبال كشورمان انجام داد.
* * *
به جز اين نفرات كه تا سال‌هاي قبل از دهه 70، آخرين بازي ملي خود را انجام دادند، نفراتي مثل خداداد عزيزي (در 33 سالگي - سال 83 برابر قطر)، علي دايي (در 37 سالگي - سال 85 برابر آنگولا)، كريم باقري (در 35 سالگي - سال 87 برابر كره‌جنوبي) و بالاخره مهدي مهدوي‌كيا (در 32 سالگي – سال 88 برابر كره‌جنوبي) و علي كريمي در (31 سالگي سال 88 برابر كره‌جنوبي) آخرين بازي ملي خود را انجام دادند. مي‌‌شود، نتيجه گرفت بعد از علي پروين كه در 33 سالگي از تيم ملي خداحافظي كرد، در طي اين سال‌هاي اخير سن خداحافظي ستاره‌هاي ملي بالا رفته است و ميانگين به عدد 33 يا 34 نزديك است كه مي‌شود، دليلش را به حرفه‌اي شدن تمرينات و تغذيه‌ها ربط داد. داخلي و خارجي هم ندارد اگر دايي، تا 37 سالگي مقاومت كرد، ماتئوس در تيم ملي آلمان تا 40 سالگي بازي كرد. از نتايج اين اعداد مي‌شود، نتيجه گرفت كه كريمي و مهدوي‌كيا كمي زودتر از حد معمول كفش‌ها را آويختند.